កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ សិស្សានុសិស្សចំនួន៩នាក់ លោកគ្រូនិងអ្នកគ្រូចំនួន៧នាក់ នៃវិទ្យាល័យនេតយ៉ង់ និងវិទ្យាល័យសម្តេចឳ ព្រមទាំងមន្ត្រីចំនួន៣នាក់ នៃមន្ទីរអប់រំ យុវជន និងកីឡាខេត្តបាត់ដំបង និងព្រះសង្ឃចំនួន២អង្គ បានធ្វើទស្សនកិច្ចសិក្សាស្តីអំពីសន្តិភាពនៅក្នុងស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ ដោយមានការសម្របសម្រួលរបស់អង្គការវេទិកាសេវាពលរដ្ឋ។
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ សិស្សានុសិស្សនិងលោកគ្រូអ្នកគ្រូ បានធ្វើដំណើរមកដល់មជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែងនៅលើខ្នងភ្នំដងរែក នៅវេលាម៉ោង៨ព្រឹក ដែលអាកាសធាតុមានភាពត្រជាក់បង្គួរនិងពោរពេញដោយភាពស្រស់ស្រាយ។ អ្នកចូលរួមខ្លះបានដើរតម្រង់ទៅមើលពើយតាម៉ុក ដែលបាននិងកំពុងក្លាយជាទីគយគន់ ឯអ្នកខ្លះទៀតក៏ដើរមកមើលពិព័រណ៍រូបថតស្តីអំពីជីវភាពរបស់ប្រជាជននៅក្នុងស្រុកអន្លង់វែង និងពិធីផ្លូវការនៃការធ្វើសមាហរណកម្មនៃចលនាខ្មែរក្រហមនៅថ្ងៃទី២៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៨ មកក្នុងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាវិញ ព្រមទាំងផ្ទាំងរូបថតរបស់តាម៉ុកនិងផ្ទាំងរូបថតក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចប្រតិភូចិនទៀតផង។
ក្រោយពីបានដើរមើលផ្ទាំងពិព័រណ៍និងទេសភាពដ៏ស្រស់ស្អាតនៅជុំវិញមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែងហើយ សិស្សានុសិស្សរួមទាំងលោកគ្រូអ្នកគ្រូបានបន្តចូលទៅសាលប្រជុំ ដែលជាអតីតផ្ទះកណ្តាលរបស់ តាម៉ុក នៅលើភ្នំដងរែក។
ជាកិច្ចចាប់ផ្ដើម បណ្ឌិត លី សុខឃាង នាយកមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់ បានណែនាំខ្លួន និងក្រុមការងារទៅដល់អ្នកចូលរួម ហើយបន្ទាប់មកបានធ្វើបទបង្ហាញទាក់ទងនឹងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩)។ បណ្ឌិត លី សុខឃាង បានបង្ហាញតាមរយៈផ្ទាំងស្លាយឲ្យឃើញពីការធ្វើពលកម្មដោយបង្ខំរបស់ខ្មែរក្រហមទៅលើប្រជាជនខ្មែរ មានដូចជា លើកទំនប់ និងជីកប្រឡាយ។ ចំណែកផ្ទាំងស្លាយខ្លះទៀត រំលេចអំពីប្រវត្តិរូបមេដឹកនាំកំពូលៗរបស់ខ្មែរក្រហម មានដូចជា សាឡុត ស (ហៅ ប៉ុល ពត), ឈិត ជឿន(ហៅ តាម៉ុក) នួន ជា, ខៀវ សំផន និង សុន សេន។ បន្ទាប់មក បណ្ឌិត លី សុខឃាង បានចាក់បញ្ចាំងភាពយន្តឯកសារមួយស្តីពីស្ថានភាពគុកទួលស្លែងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ ដែលជាគុកដ៏អាថ៌កំបាំងបំផុតក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម។ ភាពយន្តឯកសារនេះ បានបង្ហាញទិដ្ឋភាពដ៏គួរឲ្យរន្ធត់និងព្រៃផ្សៃបំផុតដែលខ្មែរក្រហមបានធ្វើទារុណកម្មលើប្រជាជនខ្មែរ។
ផ្ទាំងស្លាយបន្ទាប់ បានបង្ហាញប្រវត្តិសាស្រ្តសហគមន៍អន្លង់វែង ព្រមទាំងរូបភាពស្តីពីជីវភាពរស់នៅរបស់អតីតសមាជិកខ្មែរក្រហមលើទឹកដីអន្លង់វែង រហូតដល់មានការធ្វើសមាហរណកម្មក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះដែរ វាគ្មិនបានបង្ហាញផ្ទាំងស្លាយអំពីគម្រោងសាងសង់ដំបូលគ្របពីលើ ទីតាំងបូជាសព ប៉ុល ពត និងរបងនៅលើច្រាក់ភ្នំដងរែក ស្ថិតនៅក្បែរមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែង។ របងដែកនៅលើច្រាកភ្នំដងរែកដែលនឹងសាងសង់នៅក្នុងឆ្នាំ២០២២នេះ នឹងបង្កើតផ្លូវដើរ និងអាចជិះកង់បានដើម្បីភ្ជាប់ទៅកាន់តំបន់ប្រវត្តិសាស្រ្តមួយកន្លែងទៅមួយកន្លែងទៀត ដូចដែលមាននៅក្នុងប្លង់គោលសម្រាប់អភិវឌ្ឍន៍ស្រុកអន្លង់វែង។
នៅក្នុងឱកាសនោះ អ្នកចូលរួមបានសួរសំណួរផ្សេងៗទាក់ទងនឹងកម្មវិធីនេះ។ ព្រះតេជគុណ ពន់ មានសង្ឃដីកាថា «តើគម្រោងដ៏ធំក្នុងការសាងសងដំបូលគ្របលើផ្នូរ ប៉ុល ពត និង ការធ្វើរបងនៅជួរភ្នំដងរែកអាចនឹងត្រូវប្រើរយៈពេលយូរដល់កម្រិតណាទើបអាចទទួលបានជោគជ័យ?» ចំណែក ស៊ីណា ដែលជាគ្រូបង្រៀននៅវិទ្យាល័យសម្ដេចឪ ខេត្តបាត់ដំបង បានសួរសំណួរថា «ប្រសិនបើមានភ្ញៀវទេសចរណ៍ ឬក្រុមនិស្សិតធ្វើដំណើរមកដល់ទីនេះហើយចង់ដាំកូនឈើ តើមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែង មានដីទំនេរសម្រាប់ដាំកូនឈើដែរឬទេ?
បន្ទាប់ពីឆ្លើយសំណួរនិងពិភាក្សាអំពីប្រវត្តិសាស្ត្ររួចមក អ្នកចូលរួមបានបង្ហាញពីការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងក្នុងការដាំដើមឈើ ដើម្បីបង្កើតបាននូវធម្មជាតិពណ៌បៃតង និងបង្ហាញនូវក្ដីស្រឡាញ់ធម្មជាតិដ៏ស្រស់បំព្រងនៅមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែង លើខ្នងភ្នំដងរែកនារដូវរំហើយ។ យើងបានថតរូបជុំគ្នាទុកជាអនុស្សាវរីយ៍ មុននឹងបន្តដំណើរទៅកាន់តំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រភ្នំ២០០។
ដើម្បីអាចឡើងទៅដល់ខ្នងភ្នំ២០០បាន អ្នកចូលរួមកម្មវិធីទាំងអស់ត្រូវជិះរថយន្តធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់អូរដែលមានស្ពានឈើមួយ។ បន្ទាប់មក រថយន្តទាំងអស់បើកបរសន្សឹមៗលើផ្លូវលំនៃជម្រាលភ្នំដងរែក។ នៅពាក់កណ្ដាលផ្លូវ ក្រុមការងារ, សិស្សានុសិស្ស, លោកគ្រូអ្នកគ្រូ រួមទាំងព្រះសង្ឃ ត្រូវចុះដើរ ដោយសារតែផ្លូវចំណោទ និងមានដំថ្មនៅរាយប៉ាយដោយសារតែភ្លៀងច្រោះកាលពីរដូវវស្សា ដែលទើបតែកន្លងផុតកាលពីខែវិច្ឆិកា។ ខណៈពេលដែលធ្វើដំណើរតាមផ្លូវ កងកម្លាំងនៃយោធាភូមិភាគ៤របស់កងទ័ពជើងគោក ទទួលស្វាគមន៍ពីមួយដំណាក់ទៅមួយដំណាក់។ អស់រយៈពេលប្រមាណជា១៥នាទីក្រោយមក ក្រុមការងារ, សិស្ស និងលោកគ្រូអ្នកគ្រូ ព្រមទាំងព្រះសង្ឃ បានធ្វើដំណើរទៅដល់ខ្នងភ្នំ២០០។ នៅទីនោះយើងឃើញថាមានទេសភាពយ៉ាងស្រស់ស្អាត ខ្យល់បក់ត្រសៀកៗ និងឮសំឡេងសត្វស្លាបស្រែកខ្ញៀវខ្ញាបន្តគ្នាមិនដាច់។ ជាពិសេសយើងអាចគយគន់ទេសភាពវាលស្រែ ចម្ការ ផ្លូវ និងភូមិឋានរបស់ប្រជាជនដែលរស់នៅស្រុកអន្លង់វែងបានយ៉ាងច្បាស់ថែមទៀត។
នៅក្នុងឱកាសនោះដែរក៏មានការចាំទទួលស្វាគមន៍ និងការធ្វើរបទបង្ហាញ ដោយវរសេនីយ៍ឯក ឯម វាសនា មេបញ្ជាការរងនៃកងពលតូចថ្មើរជើងលេខ៤១ និងជាសមាជិកក្រុមការងារប្រវត្តិសាស្រ្តយោធាភូមិភាគ៤។ វរសេនីយ៍ឯក ឯម វាសនា បានចាប់ផ្ដើមធ្វើការណែនាំខ្លួនដល់ព្រះតេជគុណ សិស្សានុសិស្ស និងលោកគ្រូអ្នកគ្រូ។ បន្ទាប់មក លោកវរសេនីយ៍ឯក ក៏បានបញ្ជាក់ឈ្មោះថ្មីរបស់ភ្នំ២០០ថា «ទីស្នាក់ការកណ្ដាលប្រវត្តិសាស្រ្តយោធាតេជោភ្នំ២០០ អន្លង់វែង»។
លោកវរសេនីយ៍ឯក បានធ្វើការអត្ថាធិប្បាយយ៉ាងក្បោះក្បាយទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្រ្តយោធា និងដំណើរការវិវត្តសង្គ្រាមនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាពីឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩។ លោកវរសេនីយ៍ឯក បានបន្តថា អន្លង់វែងជាតំបន់ធ្វើសមាហរណកម្មចុងក្រោយបង្អស់ ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨។ សង្គ្រាមរ៉ាំរ៉ៃនៅអន្លង់វែងត្រូវបានផ្សះផ្សាតាមរយៈយុទ្ធសាស្រ្តនយោបាយឈ្នះ ឈ្នះ ក្រោមការដឹកនាំរបស់សម្តេចតេជោ នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។
ជាកិច្ចបញ្ចប់នៃការសំណេះសំណាល លោកវរសេនីយ៍ឯក បានធ្វើការថ្លៃងអំណរគុណដល់ក្រុមការងារមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែង ដែលបានសម្របសម្រួលដំណើរទស្សនកិច្ចសិក្សាមកកាន់តំបន់ប្រវត្តិសាស្រ្តភ្នំ២០០នេះ។ ក្រោយមកយើងបានថតរូបជុំគ្នានៅលើផ្ទាំងថ្មដ៏ស្រស់ស្អាតនៅលើភ្នំ២០០ ទុកជាអនុស្សាវរីយ៍ មុនពេលក្រុមទស្សនកិច្ចសិក្សាបន្តធ្វើដំណើរទៅកាន់សារមន្ទីរផ្ទះ តាម៉ុក។
អត្ថបទ ៖ ហ៊ាន ពិសី និង មេក វិន អ្នកស្រាវជ្រាវនៃមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែង
រូបថត ៖ សួត វិចិត្រ/មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
