នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ សិស្សានុសិស្សថ្នាក់ទី១២នៃវិទ្យាល័យសម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន បឹងកុក ចំនួន២១នាក់ ចូលរួមវេទិកាថ្នាក់រៀនស្ដីអំពី «ប្រវត្ដិសាស្រ្ដកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩)» ដែលរៀបចំដោយ «ការិយាល័យស្រាវជ្រាវ និងបណ្ណាល័យខ្មែរក្រហម» ខេត្តកំពង់ចាម ដែលស្ថិតនៅក្នុងបរិវេណមជ្ឈមណ្ឌលគរុកោសល្យភូមិភាគខេត្តកំពង់ចាម។
ក្រុមការងារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តកំពង់ចាម រៀបចំវេទិកាថ្នាក់រៀនជាលើកទី៣នេះ ដែលចាប់ផ្ដើមនៅវេលាម៉ោង៩:០០នាទី និងបញ្ចប់នៅវេលាម៉ោង១១:០០ព្រឹក ដើម្បីបង្កើនចំណេះដឹងប្រវត្តិសាស្ដ្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ(១៩៧៥-១៩៧៩) ដល់សិស្សានុសិស្សដែលកំពុងសិក្សានៅកម្រិតថ្នាក់វិទ្យាល័យ តាមរយៈ ការដាក់តាំងបង្ហាញពិព័រណ៍រូបថតអំពីរឿងរ៉ាវ និងសម្ភាររបស់អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម ការធ្វើបទបង្ហាញអំពីប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យដោយលោកគ្រូ ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី នាយកកម្មវិធីអប់រំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅកម្ពុជា និងកិច្ចពិភាក្សាទៅលើប្រវត្តិសាស្ដ្រខ្មែរក្រហមរវាងសិស្សានុសិស្សចូលរួម និងវាគ្មិន។ ក្នុងវេទិកាថ្នាក់រៀនដែលមានរយៈពេល២ម៉ោងនេះ សិស្សានុសិស្សចូលរួមបានដើរទស្សនាពិព័រណ៍យ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ ស្ដាប់ការធ្វើបទបង្ហាញរបស់វាគ្មិនយ៉ាងស្ងៀមស្ងាត់ និងជជែកសួរដេញដោល។
បន្ទាប់មក សិស្សានុសិស្សដែលបានចូលក្នុងវេទិកាថ្នាក់រៀននេះ បានចែករំលែកចំណេះដឹងដែលទទួលបាន និងទស្សនៈយល់ឃើញដូចខាងក្រោម ៖
«ខ្ញុំឈ្មោះ រុំ អាម៉ី រៀនថ្នាក់ទី១១-B មុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម នៃវិទ្យាល័យតេជោ ហ៊ុន សែន បឹងកុក។ នៅពេលដែលលោកគ្រូធ្វើបទបង្ហាញអំពីប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែរក្រហម ខ្ញុំនឹកដល់ជីដូនឈ្មោះ យេង ស្រ៊ុន អាយុប្រហែល៧០ឆ្នាំ ដែលបានរស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម។ នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ជីដូនរបស់ខ្ញុំរស់នៅភូមិទ្រាន ឃុំទ្រាន ស្រុកកំពង់សៀម ខេត្តកំពង់ចាម។ ជីដូនរបស់ខ្ញុំត្រូវបានដាក់ឲ្យធ្វើការគ្មានពេលសម្រាក និងគ្មានអាហារហូបគ្រប់គ្រាន់។ គាត់ស្នាក់នៅកន្លែងធ្វើស្រែ និងការដ្ឋានលើកទំនប់។ ជីដូនរបស់ខ្ញុំ តែងតែនិយាយប្រាប់ខ្ញុំអំពីទុក្ខលំបាកនៅពេលនោះ។ ខ្ញុំក៏អាណិតអាសូរប្រជាជនកម្ពុជាដែលបានរស់នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម និងមិនចង់ឲ្យរបបនេះវិលត្រឡប់មកវិញទេ។ រឿងរ៉ាវទុក្ខលំបាករបស់ជនរងគ្រោះដែលបានស្លាប់ និងអ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែក្រហម គឺស្ថិតនៅក្នុងការចងចាំរបស់ខ្ញុំ»។
«ខ្ញុំឈ្មោះ វ៉ា ស្រីកា រៀនថ្នាក់ទី១១-D មុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្រ្តពិត នៃវិទ្យាល័យតេជោ ហ៊ុន សែន បឹងកុក។ ខ្ញុំទទួលបានចំណេះដឹងបន្ថែមអំពីប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ ខ្ញុំក៏មានជីដូនឈ្មោះ អ៊ុក ផល អាយុ៧០ឆ្នាំ ដែលជាអតីតពេទ្យខ្មែរក្រហម និងរស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម។ ជីដូនរបស់ខ្ញុំបាននិយាយប្រាប់ខ្ញុំអំពីជីវិតជាពេទ្យខ្មែរក្រហម ដែលមានការងារមិនសូវលំបាក និងហូបចុកគ្រប់គ្រាន់ ខណៈពេលដែលប្រជាជនផ្សេងទៀតរងទុក្ខវេទនា និងស្លាប់ដោយការអត់ឃ្លាន។ បន្ទាប់ពីបានស្ដាប់ការពន្យល់របស់លោកគ្រូអំពីទុក្ខវេទនា និងការស្លាប់របស់ប្រជាជន ព្រមទាំងការនិយាយប្រាប់រឿងរ៉ាវរបស់ជីដូន ខ្ញុំកាន់តែយល់អំពីការលំបាក និងការរស់នៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជានៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម»។
«ខ្ញុំឈ្មោះ ម៉ុង ស្រីនាង រៀនថ្នាក់ទី១១-D មុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម នៃវិទ្យាល័យតេជោ ហ៊ុន សែន បឹងកុក។ ខ្ញុំបានដឹងរឿងរ៉ាវជាច្រើនអំពីការជម្លៀសដោយបង្ខំ ទីតាំងសម្លាប់រង្គាល និងប្រវត្តិមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម។ ខ្ញុំមានជីដូន និងជីតាដែលត្រូវបានខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់។ ខ្ញុំដឹងអំពីរឿងនេះតាមរយៈឪពុករបស់ខ្ញុំដែលជាក្មេងកំព្រា ចាប់តាំងពីពេលដែលខ្មែរក្រហមបានចាប់យកជីដូនជីតារបស់ខ្ញុំទៅសម្លាប់ចោល។ នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ឪពុករបស់ខ្ញុំរស់នៅភូមិក្រូចសើច ឃុំហាន់ជ័យ ស្រុកកំពង់សៀម ខេត្តកំពង់ចាម និងបានរួចផុតពីសេចក្ដីស្លាប់។ ការយល់ដឹងកាន់តែច្រើន និងការចងចាំអំពីជនរងគ្រោះដែលបានស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម និងរឿងរ៉ាវជីវិតរបស់អ្នករស់រានមានជីវិត ដូចជាឪពុករបស់ខ្ញុំដែលបានឆ្លងកាត់របបនេះ គឺពិតជាសំខាន់ដើម្បីកុំរបបប្រល័យពូជសាសន៍វិលត្រឡប់មកវិញទៀត»។
អត្ថបទ ៖ អេង វណ្ណីកា បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តកំពង់ចាម
រូបថត ៖ ស៊ាង ចិន្តា/មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
