ឯកឧត្តម ឧត្តមសេនីយ៍ឯក ស៊ាម ហ៊ មេបញ្ជាការរងកងទ័ពជើងគោក កាលនៅជាអនុបញ្ជាការយោធាខេត្តតាកែវ និងជាមេបញ្ជាការយោធាប្រចាំទិសត្រពាំងអណ្ដើក ស្រុកត្រំាកក់ បានប្រថុយជីវិត ឡើងភ្នំឱរ៉ាល់អនុវត្ត នយោបាយឈ្នះ ឈ្នះ ដោយទៅបញ្ចុះបញ្ចូល មេទ័ពខ្មែរក្រហមនៃកងពលលេខ១៨ ឲ្យបញ្ចប់ការតស៊ូ និងចូលរួមជីវភាពនយោបាយជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
អំឡុងឆ្នាំ១៩៩៦ ឯកឧត្តម បានទទួលសំបុត្រមួយច្បាប់ពី ឯកឧត្តម ប៉ុល សារឿន កាលនោះជាអគ្គបញ្ជាការរងកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ទទួលបន្ទុកសមរភូមិទិសនិរតី (បច្ចុប្បន្នឯកឧត្តមកិត្តិឧទ្ទេសបណ្ឌិត ប៉ុល សារឿន ជាឧត្តមប្រឹក្សាផ្ទាល់ព្រះមហាក្សត្រ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មានឋានៈស្មើឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី)។ ខ្លឹមសារសំបុត្រនោះ ឯកឧត្តម ស៊ាម ហ៊ ត្រូវធ្វើប្រតិបត្តិការពិសេសមួយដើម្បីអនុវត្ត នយោបាយឈ្នះ ឈ្នះ ហើយត្រូវនាំសំបុត្រទៅកាន់ ឯកឧត្តម កែវ ពង្ស ជាមេបញ្ជាការកងពលលេខ១៨ “ឱរ៉ាល់-កំពង់ស្ពឺ” (បច្ចុប្បន្ន ឯកឧត្តម កែវ ពង្ស ជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការពារជាតិ) ហើយប្រសិនបើកងទ័ពខ្មែរក្រហមយល់ព្រមដាក់អាវុធចុះចូលជាមួយរដ្ឋាភិបាល ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលនឹងរក្សាសុវត្ថិភាព, អាយុជីវិត, ទ្រព្យសម្បត្តិ និងមុខតំណែង [ក្នុងរាជរដ្ឋាភិបាល]។ កងយោធពលខេមរភូមិន្ទ បានអនុវត្តកាតព្វកិច្ចដ៏សំខាន់ក្នុងការជួយកសាងប្រទេសជាតិឡើងវិញ។
កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩៦ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្រ្តីទី២ បានអញ្ជើញទៅកាន់តំបន់ប៉ៃលិនជាលើកដំបូង។ សម្តេច បញ្ជាក់ថា ”ការចុះចូលជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលនេះមិនមែនជាការចុះចាញ់ ឬការសារភាពនោះទេ ប៉ុន្តែជាកាតព្វកិច្ចកូនខ្មែរ ដែលត្រូវខិតខំបញ្ចប់ជម្លោះដែលអ្នកជំនាន់មុនបង្កើត ហើយអ្នកជំនាន់ក្រោយត្រូវខិតខំរំលត់។ យោងតាមនយោបាយឈ្នះ ឈ្នះ បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ការបញ្ចប់ជម្លោះប្រដាប់អាវុធគឺមិនអាចធ្វើទៅបាននោះទេ លុះត្រាតែមានការជួបពិភាក្សាគ្នារវាងភាគីទាំងពីរគឺរវាងខ្មែរ និងខ្មែរដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយដោយសន្តិវិធី។ ប្រវត្តិសាស្រ្តបានបង្ហាញថា កងយោធពលខេមរភូមិន្ទ មានកាតព្វកិច្ចយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការឈានទៅដល់ការបញ្ចប់សង្រ្គាមក្រោមការដឹកនាំ ដោយសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន និងបានឈានទៅដល់ការបញ្ចប់ទាំងស្រុងនៃរបបខ្មែរក្រហមនៅថ្ងៃទី២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៨។
ឯកឧត្តម ឧត្តមសេនីយ៍ឯក ស៊ាម ហ៊ មេបញ្ជាការរងកងទ័ពជើងគោកបានឡើងទៅភ្នំឱរ៉ាល់ដើម្បីទៅជួបផ្ទាល់ ជាមួយ ឯកឧត្តម កែវ ពង្ស ដែលពេលនោះជាមេបញ្ជាការកងពលលេខ១៨។ ឯកឧត្តម បញ្ជាក់ថាការឡើងទៅភ្នំឱរ៉ាល់នៅគ្រានោះ “ខ្ញុំត្រូវប្រថុយគ្រោះថ្នាក់ និងហានិភ័យដែលអាចកើតមានដល់អាយុជីវិត ព្រោះជាតំបន់ដែលគ្រប់គ្រងដោយខ្មែរក្រហម”។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយនៅពេលនោះ ក្នុងជួរមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមកំពុងមានបញ្ហាផ្ទៃក្នុងមួយចំនួន និងនាំឲ្យការសន្ទនារវាង ឯកឧត្តម ស៊ាម ហ៊ និង ឯកឧត្តម កែវ ពង្ស ទទួលបានជោគជ័យរហូតការអនុវត្ត នយោបាយឈ្នះ ឈ្នះ ប្រព្រឹត្តទៅបានយ៉ាងរលូន។ ឯកឧត្តម លើកឡើងបន្តថា ការជួបចរចាដំបូងបានទទួលលទ្ធផលល្អទើបឈានដល់ជំនួបជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំដទៃៗទៀតរហូតបានរួមចំណែកជួយដល់ការអនុវត្ត នយោបាយឈ្នះ ឈ្នះ ហើយឈានដល់ការផ្សះផ្សាជាតិរវាងកងកម្លាំងខ្មែរក្រហម ជាមួយកងទ័ពនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ នាំមកនូវសន្តិភាពពេញលេញដល់ប្រជាជនកម្ពុជា។ ជាបន្តបន្ទាប់នៅអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ ឯកឧត្តម បានចូលរួមចំណែកជាច្រើនក្នុងការអនុវត្ត នយោបាយ ឈ្នះ ឈ្នះ របស់សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន ដែលបានបញ្ចប់ជាស្ថាពរសង្គ្រាមនៅកម្ពុជា ហើយសម្រេចបាននូវការបង្រួបបង្រួមជាតិ ឯកភាពជាតិ និងនាំមកជូនជាតិ និងប្រជាជនកម្ពុជា នូវសុខសន្តិភាពពេញផ្ទៃប្រទេសនៅកម្ពុជា។
ខាងក្រោមនេះជាប្រវត្តិសង្ខេបឯកឧត្តម ឧត្តមសេនីយ៍ឯក ស៊ាម ហ៊ មេបញ្ជាការរងកងទ័ពជើងគោក៖
ឯកឧត្តម ស៊ាម ហ៊ កើតនៅថ្ងៃទី១ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៥៤ នៅភូមិវាល ឃុំខ្តាញ់ ស្រុកព្រៃកប្បាស ខេត្តតាកែវ ហើយបច្ចុប្បន្ន ឯកឧត្តម រស់នៅ សង្កាត់ស្ទឹងមានជ័យ ខណ្ឌមានជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ។ ឯកឧត្តម មានបងប្អូនចំនួនប្រាំនាក់ ក្នុងនោះស្រីម្នាក់(ស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមអស់បីនាក់)។ កាលពីកុមារភាពក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ ឯកឧត្តម បានចូលរៀននៅសាលាបឋមសិក្សាសាបាត និងបន្តទៅអនុវិទ្យាល័យក្រាំងស្លា ក្នុងឃុំខ្តាញ់ ស្រុកព្រៃកប្បាស ខេត្តតាកែវ។ នៅឆ្នាំ១៩៧០ ឯកឧត្តម បានផ្លាស់មករស់នៅសង្កាត់ចាក់អង្រែ ក្រុងភ្នំពេញ ជាមួយបងស្រីដែលជាគ្រូបង្រៀន ហើយ ឯកឧត្តម បន្តរៀនថ្នាក់ទី១ (សង្គមចាស់ បច្ចុប្បន្នថ្នាក់ទី១២) នៅវិទ្យាល័យចាក់អង្រែ។ នៅគ្រានោះ ឯកឧត្តម មានបំណងចង់ក្លាយជាគ្រូបង្រៀនមុខវិជ្ជាប្រវត្តិវិទ្យា។
នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ពេលដែលខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាច ការសិក្សាត្រូវបានបញ្ចប់ ហើយខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសដោយបង្ខំ ឯកឧត្តម និងគ្រួសារចេញពីក្រុងភ្នំពេញ។ គ្រួសារឯកឧត្តម បានចាកចេញពីភ្នំពេញឆ្ពោះទៅកាន់ស្រុកកំណើតឯខេត្តតាកែវ។ បន្ទាប់ពីធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើងអស់ជាច្រើនថ្ងៃ គ្រួសារឯកឧត្តម បានមកដល់ភូមិវាល ឃុំក្តាញ់ ស្រុកព្រៃកប្បាស ខេត្តតាកែវ។ នៅពេលនោះ ឯកឧត្តម មានអាយុប្រហែល ២០ឆ្នាំ ក្នុងនាមជាប្រជាជនថ្មី “ប្រជាជន១៧មេសា” ត្រូវបានអង្គការចាត់តាំងឲ្យធ្វើស្រែ, ជីកប្រឡាយ និងរែកដី ដើម្បីកសាងទំនប់ឈ្មោះ “ទំនប់សែនភៀស” ក្បែរបឹងក្បាលពោធិ៍ ខេត្តតាកែវ។ ពេញរបបខ្មែរក្រហម ឯកឧត្តម ក៏ដូចប្រជាជនផ្សេងទៀតដែរបានជួបប្រទះទុក្ខលំបាក ធ្វើការហួសកម្លាំង និងហូបមិនគ្រប់គ្រាន់ជាហេតុនាំឲ្យរាងកាយស្គមកំព្រឹង។ ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមបងប្រុសឯកឧត្តម បីនាក់ត្រូវបានខ្មែរក្រហមសម្លាប់ គឺបងប្រុសម្នាក់ជាគ្រូបង្រៀន និងពីរនាក់ទៀតដែលជាទាហាន លន់ នល់។
នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ របបខ្មែរក្រហមត្រូវបានរំដោះដោយកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា សហការជាមួយកងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាមបានវាយរំដោះប្រទេសកម្ពុជាពីទិសខាងកើត និងសង្គ្រោះប្រជាជនបានជាបន្តបន្ទាប់។ គ្រួសារឯកឧត្តម និងប្រជាជនទាំងអស់បានរស់នៅជួបជុំសមាជិកគ្រួសាររៀងៗខ្លួនវិញ។
ចាប់ពីចុងឆ្នាំ១៩៧៩ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៨៥ ឯកឧត្តម បានបម្រើការងារជាគណៈកម្មាការឃុំ និងជាប្រធានក្រុមឃោសនាឃុំតាំងយ៉ាប ស្រុកព្រៃកប្បាស ខេត្តតាកែវ។ ការងារឯកឧត្តម គឺធ្វើការផ្ទាល់ជាមួយប្រជាជននៅតាមមូលដ្ឋានដែលគាត់បញ្ជាក់ថាជាការងារដែលគាត់ចូលចិត្តព្រោះមានការប្រាស្រ័យទាក់ទងយ៉ាងជិតស្និទ្ធ និងបានដឹងពីសុខទុក្ខប្រជាជន។ នៅឆ្នាំ១៩៨៦ ឯកឧត្តម ត្រូវបានតែងតាំងជាអនុប្រធានមន្ទីរនយោបាយយោធាខេត្តតាកែវ។ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៣ ឯកឧត្តម ត្រូវបានដំឡើងជាអនុបញ្ជាការយោធាខេត្តតាកែវ។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៧ រហូតដល់ឆ្នាំ២០០១ ឯកឧត្តម ត្រូវបានដំឡើងឋានន្តរស័ក្តិជាវរសេនីយ៍ឯក នាយរងសេនាធិការភូមិភាគទី៣។ ចាប់ពីឆ្នាំ២០០១ ដល់ឆ្នាំ២០១៣ ឯកឧត្តម ជានាយរងការិយាល័យការពារព្រំដែនគោក និងជានាយរងសេនាធិការ កងទ័ពជើងគោក។ នៅថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៨ ឯកឧត្តម ត្រូវបានតែងតាំងជាឧត្តមសេនីយ៍ទោ មេបញ្ជាការកងទ័ពជើងគោក។ ថ្ងៃទី២២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៨ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ឯកឧត្តម ជាឧត្តមសេនីយ៍ឯក មេបញ្ជាការរងកងទ័ពជើងគោក ហើយ ឯកឧត្តមជាប្រធានគណៈកម្មការប្រវត្តិសាស្រ្តយោធា នៃកងទ័ពជើងគោក ដែលបានរួមចំណែកកសាងវិមានឈ្នះ ឈ្នះ និងសួនតេជោសន្តិភាព។ នៅថ្ងៃទី១០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ ឯកឧត្តម ទទួលបាននូវគ្រឿងឥស្សរិយយស «ជាតូបការ» ពីព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ប្រគល់ជូនសម្រាប់ការបម្រើជាតិដ៏វិសេសវិសាល។
ឯកឧត្តម ក៏ធ្លាប់ទៅបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការ និងចូលរួមការបណ្តុះបណ្តាលស្តីពីយុទ្ធសាស្ត្រសមរភូមិ នៅសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម និងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន។ ឯកឧត្តម ក៏បានដឹកនាំការស្រាវជ្រាវ និងចងក្រងប្រវត្តិសាស្ត្រយោធា ជាការងារមួយដែលឯកឧត្តមពេញចិត្តយ៉ាងខ្លាំងព្រោះពាក់ព័ន្ធនឹងប្រវត្តិសាស្រ្ត។ ជាងនេះទៅទៀត នៅឆ្នាំ២០១៣ ឯកឧត្តម បានចូលរួមចំណែកក្នុងការកសាងវិមានឈ្នះ ឈ្នះ និងសួនតេជោសន្តិភាព។ នៅសួនតេជោសន្តិភាព មានការដាក់តាំងបង្ហាញផែនទី និងផ្ទាំងថ្មជារូបភ្នំ ដែលបង្ហាញពីកន្លែងអតីតសមរភូមិប្រយុទ្ធរវាងកងទ័ពខ្មែរក្រហម និងកងទ័ពរដ្ឋាភិបាល ព្រមទាំងពិព័ណ៌នាអំពីទីតាំងនានាដែលបានអនុវត្ត នយោបាយឈ្នះ ឈ្នះ។ ការចូលរួមឯកឧត្តម ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តយោធាបានរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការរក្សាចំណេះដឹងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដោយធានាថាក្មេងជំនាន់ក្រោយយល់ពីបរិបទពិតនៃជម្លោះអតីតកាល។
ឯកឧត្តម ក៏បានកោតសរសើរដល់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ដែលបានធ្វើកិច្ចការងារស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរក្រហមសម្រាប់ទុកឲ្យមនុស្សជំនាន់ក្រោយបានដឹង និងរៀនសូត្រ។ ឯកឧត្តម ក្នុងនាមជា មេបញ្ជាការរងកងទ័ពជើងគោក បានសហការយ៉ាងល្អជាមួយ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ក្នុងការរៀបចំសន្និសីទស្តីពី “អនាគតកម្ពុជាដោយគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍” នៅសាលយុត្តិតេជោ អតីតសាលសវនាការអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញាក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក.) ដោយមានការអញ្ជើញបើកសន្និសីទដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតពីសម្តេចមហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងបិទអង្គសន្និសីទដោយសម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភានៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងជាប្រធានក្រុមឧត្តមប្រឹក្សាផ្ទាល់ព្រះមហាក្សត្រ។
ថ្វីត្បិតតែមានវ័យចំណាស់ និងមានបញ្ហាសុខភាពមួយចំនួនផង ប៉ុន្តែ ឯកឧត្តម នៅតែបន្តបណ្តុះបណ្តាល និងចែករំលែកបទពិសោធន៍ដ៏មានតម្លៃទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្រ្តយោធា និងបទពិសោធនៃការរួមចំណែកក្នុងការអនុវត្តនយោបាយឈ្នះ ឈ្នះ នាពេលកន្លងមក ទៅកាន់មនុស្សជំនាន់ក្រោយដើម្បីឲ្យការងារប្រវត្តិសាស្ត្រយោធាកាន់តែរីកចម្រើនទៅមុខបន្តទៀត។
អត្ថបទ ៖ អេង សុខម៉េង បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
រូបថត ៖ បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
